Net Zero Trend ในปี 2026: ทิศทางและความท้าทายสู่อนาคตที่ยั่งยืน

บทนำ

ปี 2026 กำลังจะเป็นจุดเปลี่ยนสำคัญในการขับเคลื่อนเป้าหมาย Net Zero ทั่วโลก หลังจากที่ประชาคมโลกตระหนักถึงความรุนแรงของวิกฤตการณ์สภาพภูมิอากาศ การเดินทางสู่การปล่อยก๊าซเรือนกระจกสุทธิเป็นศูนย์ไม่ใช่เพียงเป้าหมายทางสิ่งแวดล้อม แต่กลายเป็นเรื่องของความอยู่รอด ความมั่นคงทางเศรษฐกิจ และความยั่งยืนของธุรกิจในศตวรรษที่ 21

ความหมายของ Net Zero

Net Zero Emissions หมายถึง สถานะที่ปริมาณการปล่อยก๊าซเรือนกระจกสู่ชั้นบรรยากาศมีความสมดุลกับปริมาณที่ถูกดูดซับกลับคืนมา ผ่านกลไก 3 ส่วนหลัก:

ลด – การลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกจากแหล่งกำเนิด เช่น การใช้พลังงานหมุนเวียนแทนเชื้อเพลิงฟอสซิล
ดูดกลับ – การดูดซับก๊าซเรือนกระจกจากบรรยากาศ เช่น การปลูกป่า การใช้เทคโนโลยีดักจับคาร์บอน
ชดเชย – การซื้อคาร์บอนเครดิตเพื่อชดเชยการปล่อยที่เหลืออยู่

แนวโน้มสำคัญในปี 2026

1. การเปลี่ยนแปลงกรอบนโยบายระดับโลก

ปี 2026 จะเป็นช่วงเวลาที่เห็นการปรับเปลี่ยนกรอบนโยบาย Net Zero อย่างมีนัยสำคัญ โดยเฉพาะหลังจากที่องค์กร Net Zero Asset Managers (NZAM) ประกาศปรับกรอบการทำงานใหม่ในปี 2026 โดยลดข้อกำหนดเรื่องเป้าหมาย 2050 ที่เคยบังคับ เพื่อรองรับความหลากหลายของบริบทในแต่ละภูมิภาค ทั้งนี้สะท้อนถึงการปรับตัวของภาคการเงินโลกท่ามกลางความไม่แน่นอนทางการเมือง

องค์กร Science Based Targets initiative (SBTi) กำลังปรับปรุงมาตรฐาน Corporate Net-Zero Standard เพื่อให้มีความยืดหยุ่นมากขึ้น รวมถึงการยอมรับการลงทุนด้านการเงินเพื่อสภาพภูมิอากาศและโครงการกำจัดคาร์บอน ซึ่งจะมีผลบังคับใช้ภายในปี 2028

2. การลงทุนด้าน Net Zero เติบโตสูงสุดเป็นประวัติการณ์

แม้เศรษฐกิจโลกจะเผชิญความท้าทาย แต่เงินลงทุนไหลเข้ากลุ่ม Net Zero ในปี 2022 สูงถึง 1,110 ล้านดอลลาร์ โดยเฉพาะในภูมิภาคเอเชีย-แปซิฟิก ทิศทางนี้ยังคงเติบโตต่อเนื่องในปี 2026 เนื่องจาก:

บริษัทขนาดใหญ่ทั่วโลกกำหนด Carbon Neutrality เป็นเป้าหมายหลัก
นักลงทุนให้ความสำคัญกับการลดความเสี่ยงด้าน ESG มากกว่าการแสวงหากำไรระยะสั้น
การเติบโตของตลาดคาร์บอนเครดิตและเทคโนโลยีสีเขียว

3. มาตรการกีดกันทางการค้าที่เข้มงวดขึ้น

EU-CBAM (Carbon Border Adjustment Mechanism) หรือมาตรการปรับราคาคาร์บอนก่อนข้ามพรมแดนของสหภาพยุโรป จะเริ่มมีผลบังคับใช้อย่างเต็มรูปแบบในปี 2026 ส่งผลกระทบต่อ:

อุตสาหกรรมที่ปล่อยก๊าซเรือนกระจกสูง เช่น เหล็ก ซีเมนต์ ปุ๋ย อะลูมิเนียม
ประเทศผู้ส่งออกที่ยังพึ่งพาการผลิตที่ปล่อยคาร์บอนสูง
ต้นทุนการผลิตที่เพิ่มขึ้นจากการประเมินคาร์บอนฟุตพริ้นท์และภาษีคาร์บอน

4. การปรับตัวของมาตรฐานอาคารและโครงสร้างพื้นฐาน

กฎระเบียบการก่อสร้างในสหราชอาณาจักรและสหภาพยุโรปปี 2026 กำหนดให้ระบบ HVAC และอาคารต้องมีมาตรฐาน Net Zero เป็นพื้นฐาน โดย:

ระบบต้องสามารถทำงานที่อุณหภูมิต่ำและบูรณาการกับพลังงานหมุนเวียน
การออกแบบต้องใช้เครื่องมือจำลองทางฟิสิกส์แทนการคำนวณแบบดั้งเดิม
เน้นประสิทธิภาพตลอดวงจรชีวิตของอาคาร

5. ความร่วมมือข้ามภาคส่วน

ปี 2026 เน้นการทำงานร่วมกันระหว่างภาครัฐ เอกชน และชุมชนท้องถิ่น เพื่อ:

แก้ปัญหา Supply Chain ที่กระจัดกระจาย
เพิ่มการเข้าถึงข้อมูล Scope 1, 2 และ 3 emissions
สร้างแรงจูงใจผ่านนโยบายและเทคโนโลยี

6. เทคโนโลยีและนวัตกรรมใหม่

Carbon Capture and Storage (CCS) – เทคโนโลยีดักจับและกักเก็บคาร์บอน
Digital Twins และ AI – ใช้ในการจำลองและเพิ่มประสิทธิภาพระบบพลังงาน
Green Hydrogen – พลังงานทางเลือกสำหรับอุตสาหกรรมหนัก
Circular Economy – เศรษฐกิจหมุนเวียนที่ลดของเสีย

สถานการณ์ของประเทศไทย

ประเทศไทยประกาศเป้าหมาย:

Carbon Neutrality ภายในปี 2050 – ความเป็นกลางทางคาร์บอน
Net Zero Emissions ภายในปี 2065 – การปล่อยก๊าซเรือนกระจกสุทธิเป็นศูนย์

แนวทางสำคัญของไทย

1. ภาคพลังงาน (71.65% ของการปล่อยก๊าซเรือนกระจก)

เพิ่มสัดส่วนพลังงานหมุนเวียนเป็น 40%
ส่งเสริมยานยนต์ไฟฟ้า (EV)
เพิ่มประสิทธิภาพการใช้พลังงานด้วยเทคโนโลยีและนวัตกรรม

2. ภาคป่าไม้และการใช้ที่ดิน

เพิ่มพื้นที่ป่าไม้เป็น 40% ของพื้นที่ประเทศ
พัฒนา Green Building และสถาปัตยกรรมที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม
เพิ่มพื้นที่สีเขียวในเมือง

3. ภาคอุตสาหกรรม

ใช้โมเดล BCG Economy (Bio-Circular-Green)
ปรับกระบวนการผลิตให้เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม
พัฒนา S-curves ใน 4 อุตสาหกรรมเป้าหมาย

ความท้าทายในปี 2026

1. ความไม่แน่นอนทางการเมือง

การปรับนโยบายด้านความยั่งยืนของสหรัฐอเมริกาและการเปลี่ยนแปลงทางการเมืองในหลายภูมิภาค สร้างความท้าทายต่อการดำเนินการตามแผน Net Zero

2. ต้นทุนและการลงทุน

การเปลี่ยนผ่านสู่ Net Zero ต้องใช้เงินลงทุนสูง โดยคาดว่าจะต้องใช้ประมาณ 9.2 ล้านล้านดอลลาร์ต่อปีทั่วโลก หรือเพิ่มขึ้น 3.5 ล้านล้านดอลลาร์จากปัจจุบัน

3. เทคโนโลยีและโครงสร้างพื้นฐาน

ขาดแคลนเทคโนโลยีที่พร้อมใช้งานในบางอุตสาหกรรม
โครงสร้างพื้นฐานเดิมยังไม่พร้อมรองรับการเปลี่ยนแปลง
ต้องการบุคลากรที่มีความเชี่ยวชาญ

4. การจัดการ Supply Chain

ขาดข้อมูล Scope 3 emissions ที่ครอบคลุม
ความร่วมมือจากซัพพลายเออร์ยังไม่เพียงพอ
ต้นทุนในการติดตามและรายงานยังสูง

5. ความเหลื่อมล้ำระหว่างประเทศ

ประเทศพัฒนาแล้วและประเทศกำลังพัฒนามีความสามารถในการลงทุนและเข้าถึงเทคโนโลยีที่แตกต่างกัน ทำให้ต้องมีกลไกสนับสนุนทางการเงินและการถ่ายทอดเทคโนโลยี

โอกาสทางธุรกิจ

1. อุตสาหกรรมยานยนต์ไฟฟ้า

ตลาด EV กำลังเติบโตอย่างรวดเร็ว สร้างโอกาสในการผลิต แบตเตอรี่ และโครงสร้างพื้นฐานการชาร์จ

2. พลังงานหมุนเวียน

การลงทุนในโซลาร์เซลล์ กังหันลม และพลังงานชีวมวลมีแนวโน้มเติบโตสูง

3. เทคโนโลยีสีเขียว

ระบบจัดการพลังงานอัจฉริยะ
เทคนโลยีดักจับคาร์บอน
วัสดุก่อสร้างที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม

4. บริการที่ปรึกษา

ความต้องการบริการที่ปรึกษาด้าน Net Zero เพิ่มขึ้น ทั้งการประเมินคาร์บอนฟุตพริ้นท์ การวางแผนลด และการรายงาน

5. ตลาดคาร์บอนเครดิต

การซื้อขายคาร์บอนเครดิตจะเติบโตเป็นตลาดมูลค่าหลายพันล้านดอลลาร์

ข้อเสนอแนะสำหรับองค์กร

เริ่มต้นวันนี้ – ประเมินคาร์บอนฟุตพริ้นท์และกำหนดเป้าหมายที่ชัดเจน
ลงทุนในเทคโนโลยี – นำเทคโนโลยีสีเขียวและระบบดิจิทัลมาใช้
ร่วมมือกับพันธมิตร – สร้างเครือข่ายกับซัพพลายเออร์และคู่ค้า
พัฒนาบุคลากร – สร้าง Green Jobs และอบรมพนักงาน
โปร่งใสและรายงาน – เปิดเผยข้อมูลและความคืบหน้าอย่างสม่ำเสมอ

บทสรุป

ปี 2026 เป็นปีแห่งการปรับตัวและความท้าทายสำหรับเป้าหมาย Net Zero ท่ามกลางความไม่แน่นอนทางการเมืองและเศรษฐกิจ แต่ขณะเดียวกันก็เป็นโอกาสทองสำหรับองค์กรที่พร้อมเปลี่ยนแปลง การดำเนินการเพื่อ Net Zero ไม่ใช่เพียงการปฏิบัติตามกฎระเบียบ แต่เป็นการสร้างความได้เปรียบทางการแข่งขัน ลดความเสี่ยง และเตรียมพร้อมสำหรับอนาคตที่ยั่งยืน

ความสำเร็จของ Net Zero ต้องอาศัยความร่วมมือจากทุกภาคส่วน ทั้งภาครัฐที่ต้องกำหนดนโยบายที่ชัดเจนและสนับสนุน ภาคเอกชนที่ต้องลงทุนและปรับเปลี่ยนธุรกิจ และประชาชนที่ต้องเปลี่ยนพฤติกรรมการบริโภค เราทุกคนต่างมีบทบาทในการสร้างโลกที่ยั่งยืนสำหรับคนรุ่นต่อไป

หมายเหตุ: บทความนี้สรุปจากแนวโน้มและข้อมูลปัจจุบันถึงปลายปี 2025 สถานการณ์อาจเปลี่ยนแปลงตามพัฒนาการทางเศรษฐกิจและการเมืองโลก